Birinci Meşrutiyet’ten Erken Cumhuriyet’e Türkiye’de Otoriter Modernleşmenin Dönemler Arası Sürekliliği

Abstract

İmparatorluk'tan Cumhuriyet'e geçiş sürecine ilişkin Türk siyasal hayatı anlatısı, genellikle rejimlerin hukukî niteliklerine odaklanmaktadır. Bu açıdan I. Meşrutiyet ve II. Meşrutiyet dönemleri parlamentolu anayasal rejime, iki Meşrutiyet arası dönem II. Abdülhamid istibdadına ve erken Cumhuriyet de monarşisiz bir anayasal rejime ilişkin söylemler üzerine temellendirilmektedir. Burada ise söz konusu dönemler hukuktan ziyade siyasal kültür temelinde analiz edilerek Türkiye'de siyasal otoritenin niteliğine ilişkin bir kavrayışa ulaşılması hedeflenmiştir. Bu sayede radikal rejim değişiklikleri boyunca siyasal otoritelerin süreklilik gösteren bir yönü ön plana çıkarılmak istenmektedir. Bu yönü, geleneksel meşruiyetten beslenen ve modernleşmenin boyutu ne olursa olsun kendi niteliğini değiştirmeye yanaşmayan, tepeden inmeci otoriterliğidir. Bununla birlikte Türkiye'de siyasal merkez, patrimonyal kodlarından beslenen bu otoriterliğine rağmen, yine aynı kodları gereği totalitarizme eğilim göstermemiştir.