Bir Tutku Öznesi Olarak Kumru

Abstract

Bu çalışmada Tahsin Yücel'in Kumru ile Kumru başlıklı romanının baş kahramanı özne Kumru ve onun yaşamını yönlendiren nesneler göstergebilimsel açıdan çözümlenmeye çalışılacaktır. Bu bağlamda, çalışma özne nesne ilişkileri ve özne tipleri ile sınırlandırılmıştır. Çözümleme, kullanılan yöntemin ve üst dil terimlerinin sunulmasıyla başlatılmıştır. Özne, iradesi ve bilinci olan insan özelliği taşıyan eyleyendir; nesne ise öznenin bilincini yönelttiği somut ya da soyut bütünlüktür. Değer nesnesi ve bilgi nesnesi konusunda kuramsal bilgiler verildikten sonra, önce iradesizlik nedeniyle özne özelliği taşımayan, sonra da iradeli olmasıyla özne özelliği taşıyan iki tür özne tanıtılmıştır. Sonra da ikinci gruptaki özneler nesneleriyle ilişkilerine göre, dört ulam içinde örneklendirilmiştir: Boş özne, istek öznesi, bilgi öznesi ve ayrılık öznesi. Bu konumdaki özneler kendilerinden güçlü bir gönderene bağımlı iseler bağımlı, değillerse bağımsız (özerk) özneler olarak tanımlanırlar. Kumru önce özne özelliği taşımazken, sırasıyla Bağımlı Boş Özne, Bağımlı İstek Öznesi, Bağımsız İstek Öznesi konumlarına geldikten sonra başlangıç durumuna dönerek hem iradesini, hem nesnelerini hem de özne özelliğini yitirir. Kumru, bilgi ile ilişki kurmadığı için hiçbir zaman bilgi ve ayrılık öznesi konumlarına gelmez. Romandaki değer nesnelerinin tümü tüketilebilen, zamanla değerini yitiren iç çamaşırı, buzdolabı, televizyon ve otomobildir. Her nesne önce Kumru'yu dönüştürür, güçlendirir, sonra bunalıma sokar. Kumru'ya göre insan ilişkileri nesnelerle bağıntılı olduğunda, nesnelerin değeri yoksa insanın da değeri yoktur.