Bi̇r Di̇l İçi̇ Aktarim Örneği̇ni̇n Söz Varliği Bakimindan Karşilaştirilmasi: Ey Turk Uygʻon

Abstract

Soyvetler Birliğinin dağılması ile bağımsızlıklarına kavuşan Türk devletleri ile Türkiye Cumhuriyeti arasında siyasi, ekonomik ve kültürel ilişkiler 1990’lı yıllardan itibaren hız kazanmıştır. Bu gelişmelerden edebiyat ve dil çalışmaları da etkilenmiştir. Yazarlar, şairler ve akademisyenler çeşitli eserleri Türk lehçeleri arasında aktarma çalışmalarına başlamıştır. Türkiye Türkçesinden diğer Türk lehçelerine ve bu lehçelerden Türkiye Türkçesine aktarmaların başlaması ve artması bu konu üzerinde bilimsel araştırmaları da gerekli kılmıştır. Zira lehçeler arası aktarmalarda çeşitli birtakım sorunlar ve zorluklar ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle bu alanda yapılan dil bilimsel çalışmalar bu sorunları tespit edip çözüm üretmeyi hedeflemiştir. 
 Bu çalışmada Mehmet Emin Yurdakul’un, Tahir Kahhar tarafından Türkiye Türkçesinden Özbek Türkçesine aktarılan şiirlerinde lehçeler arası/dil içi aktarma sorunları tespit edilmeye çalışılmış ve betimsel istatistik (descriptive statistics) yöntemi kullanılarak bir inceleme yapılmıştır. Dil içi art zamanlı olan bu aktarmada kaynak metin ile hedef metin arasındaki istatistiki tutarlılık çalışmanın esasını oluşturmaktadır. Bu tutarlılıkları tespit edebilmek için çeviri/aktarma stratejilerinden faydalanılarak incelenen aktarmada kelime ve mısra düzeyinde eksiltme, ekleme ve değiştirme işlemleri tespit edilmeye ve bunların istatistiği çıkarılmaya çalışılmıştır.