Belleğin Mekânından, Mekânın Belleğine: Kavramsal Bir Tartışma

Abstract

ÖzTarih boyunca disipliner sınırların içinde ve ötesinde belleğin nasıl kavramsallaştırıldığı, mekânsal göndermelerin niteliğini de belirler. Aynı zamanda söz konusu mekânsal göndermeler belirli dünya görüşleri ve toplumsal yapıları yansıtan tarihsel temsiller sunar. Belleğin mekâna yönelik kuramsal olduğu kadar ampirik çalışmalara ve hatta mekâna yönelik çeşitli (politik, estetik vb.) müdahalelere dayanak olarak görülmesi, bellek ve mekân arasındaki, özelikle toplumsal düşünce tarihi içinde gerçekleşen ve bugün bellek çalışmaları alanındaki temel anlayışları oluşturan ilişkinin değişen boyutlarını hesaba katmayı gerektirir.Bu çerçevede, metaforik bir topos (yer) olarak bellek yaklaşımından, analitik bir kavram olarak bellek yaklaşımına yönelen düşünce çizgisi takip edilerek günümüzde bellek ve mekân arasındaki ilişki, bellek çalışmalarının sağladığı güncel kavramlaştırma olanakları açısından tartışılmaktadır. Eleştirel Kent Çalışmaları alanının önemli bir kavramı olan "Kent Hakkı", bellek çalışmaları alanının kavramsal araçlarından yararlanarak oluşturulan bellek hakkı kavramıyla ilişkilendirilmektedir. Bu makalenin amacı, bellek ve mekân arasındaki kavramsal ilişkinin temel uğrakları üzerinden ilerleyen düşünsel dönüşümü izleyerek böylesi bir kavramsallaştırmaya katkıda bulunmaktır. AbstractHow memory is conceptualized within and beyond the disciplinary boundaries throughout history determines the spatial references. At the same time, these spatial references provide the historical representations of particular social structures and accompanying worldviews. It is because memory is regarded as the foundation of both theoretical and empirical studies and diverse interventions into place (including political and aesthetical), it becomes necessary to consider the changing relation between memory and place which is transformed through the history of thought and reflected in the recent understandings within Memory Studies. In this framework, starting from the conceptualization of memory as based on a metaphoric topos (place) and following the line of thought through the conceptualization of memory as an analytical concept, the relation between memory and place is discussed also by means of considering the recent debates within the field of Memory Studies. "Right to the city" which is one of the significant concepts of Critical Urban Studies is related to the concept of Right to Memory which is introduced as based on the conceptual repertoire of Memory Studies. The aim of this article is to contribute to such conceptualization by following the transformation of related thought as based on major conceptual mainstays.

Bir Koruma Sorunsalı Olarak Mekânsal ve Kentsel Belleğin Yitimi

“…Her ikisi de bireye bağlıdırlar fakat aslında hepsi aynı zamanda anılarını kurgulayan bir toplumsallığa da bağlıdırlar. Ulus belleği ağırlıklı olarak ideolojik çerçevede biçimlendirilmiş destansı hikâyeleri kapsamaktadır (Bell, 2003;Nora, 2006;Parmaksız, 2019). Nora'ya (1984) göre, modern toplumlarda eğer ki bellek, tarihin hareketinden kopmuşsa, tarihe iade edilmiş ve tarihe kaydolmuştur.…”

The Relationship Between Museums and Collective Memory: The Case of Suleyman Demirel Democracy and Development Museum

“…Bu değerlendirmelerin tümü, fiziksel veya muhayyel belli bir mekân göndermesinden kaçamaz. Bundan dolayı hafızayı mekân vasıtasıyla düşünme, çoğu zaman bir metafor olarak "yer" (topos) yoluyla gerçekleştiği için (Yelsalı Parmaksız, 2019), hafıza ve anlatı temelde daima bir yere veya mekana bağlıdır (Kervankıran vd. 2021).…”

“…2018). The geography of memory has a complex structure and is formed together with the production of memory itself (Mills, 2014;Yelsalı Parmaksız, 2019). Collective memories are reproduced through their cultural tendencies (Connerton, 2018;Kervankıran vd.…”

Reevaluating the Industrial Heritage in the Context of the Right to the City: The Case of TÜRASAŞ Eskişehir

“…Halbwachs, salt fiziki ortamların değil sosyal, kültürel, tarihsel tüm somut ve somut olmayan diğer ortamların da bellekte etkili olduğunu belirtmiştir (Halbwachs, 2018, s.165-166). Harvey tarafından önerilen, kolektif belleğe ait unsurların kentlinin gündelik hayatına dahil edilmesi fikri "bellek hakkı"; anımsanan geçmişi bugüne dahil ederek, "geleceğin hatıralarını" oluşturma talebi olarak yorumlanabilir (Yelsalı Parmaksız, 2019). Bu tanımlar kapsamında TÜRASAŞ Eskişehir kent siluetindeki etkisi, özellikle yerleşkenin gelişimi başlığında aktarılan simge yapıları ve nitelikli mekanları, sosyokültürel birimleri ve etkinlikleri, önemli üretimleri gibi kentli tarafından sahiplenilen değerleri aracılığı ile kolektif bellekte yer edinmiştir.…”