Balkanlardan Dönüş: Eski̇ Yugoslavya Bölgesi̇nden Anadolu’ya Müslüman Göçleri̇

Abstract

Osmanlı İmparatorluğu'nun XIX. yüzyılda yaşamaya başladığı toprak kayıpları, çekildiği bölgelerde önemli sayıda Müslüman nüfusun kalmasına neden olmuştur. Bu durum özellikle Hristiyan nüfusun çoğunlukta olduğu Balkanlardaki Müslümanları, yüzyıllar boyunca sahip olduğu "yöneten" konumundan "yönetilen azınlık" konumuna düşürmüş ve her alanda baş gösteren sıkıntılar sebebiyle onların bölge dışına göç sürecini başlatmıştır. Şüphesiz bu durumun en çarpıcı yaşandığı sahalardan biri de Balkanların merkezi konumundaki eski Yugoslavya bölgesidir. Bölgede yaşayan Türk, Boşnak ve Arnavut nüfusun göçü, doğal olarak Anadolu yönünde olmuş ve bu göç hareketleri bölgede yaşanan savaş, çatışma ve krizlere bağlı olarak XIX. ve XX. yüzyıllar boyunca devam etmiştir. Dolayısıyla yoğunluğu dönemin koşullarına bağlı olarak değişen bu göç dalgaları neticesinde Türkiye topraklarında önemli miktarda "muhacir nüfus" birikmiştir. Bu çalışmada, söz konusu zaman diliminde yaşanan eski Yugoslavya bölgesinden Anadolu'ya yönelik Müslüman göçleri dönemler halinde incelenmiştir. Çalışmanın hazırlanmasında gazete arşivlerini de içeren literatür taramasıyla ulaşılan ve göçlere kaynaklık eden bölge ülkelerinden edinilen bilgiler ana kaynağı teşkil etmektedir.