Bakım Sigortası ve Türkiye İçin Model Önerisi

Abstract

ÖZBakıma muhtaçlık, çoğu zaman engellilik ve ileri yaşlılıktan kaynaklanan bir sosyal risktir. Türkiye'de muhtaç bireylerin ihtiyaç duydukları bakım hizmetlerinin sosyal hizmetler sistemi içinde planlı ve programlı olarak yürütülmesi ve bakıma muhtaçlığın sosyal güvenlik sistemi içinde değerlendirilerek bakım sigortasının kurulması gerekmektedir. Bu çalışmada, mevcut sorunları itibariyle ülkemizde sağlanan bakım hizmetleri incelenmiş, konuyla ilgili ülke uygulamalarına yer verilmiştir. Ayrıca Türkiye için bakım sigortasının oluşturulması amaçlanmış, kurulacak bakım sigortasına ilişkin olarak gelir-gider tahmini yapılmıştır. Bakım sigortasına ilişkin 2017-2050 yılları itibariyle yapılan analizde, bakıma muhtaç kişi sayısının yıllar itibariyle artış göstereceği söz konusu artışa bağlı olarak bu kişilere yapılacak harcamaların da artacağı sonucuna ulaşılmıştır. 2050 yılında gelirlerin 143.377 Milyon TL'ye, giderlerin ise 197.368 Milyon TL'ye ulaşacağı öngörülmüştür. Belirli varsayımlar altında fonun gelir-gider dengesini sağlayacak optimal prim oranı %3,4 olarak hesaplanmıştır. Fonun kuruluşundan itibaren %3,40 oranında prim alınması durumunda fondaki miktarın 2050 yılında nüfusun yaşlanmasına bağlı olarak artan giderlerin de etkisiyle 90.042 Milyon TL olarak gerçekleşeceği tahmin edilmiştir.Anahtar Kelimeler: Bakıma muhtaçlık, bakım hizmetleri, bakım sigortası.

Nüfusun Yaşlanmasının Ekonomik Etkilerinin Uzun Dönemli Bakım Hizmetleri Açısından İncelenmesi: Türkiye için Bağımlı Nüfus Projeksiyonları

“…Türkiye'de UDB hizmetlerinin kamu tarafından sağlanan finansmanı vergi gelirlerinden ve sosyal güvenlik sistemi aracılığıyla genel sağlık sigortasından karşılanmaktadır. Nüfusu yaşlanmış ülkelerin benimsediği UDB sigortası uygulaması ise bulunmamaktadır (Ağören, 2017).…”

“…Bu çalışmada, bakıma muhtaçlık sosyal güvenlik sistemi içinde değerlendirilerek, Türkiye için tüm nüfusu kapsayacak bir bakım sigortasına ilişkin bir model önerisinde bulunulmaktadır. 2017-2050 yılları itibariyle bakım sigortası kurulması durumunda oluşturulacak bir fon için gelir, gider ve optimal prim oranı tahmini yapılmaktadır (Ağören, 2017).…”

“…Türkiye'de UDB hizmetlerine ilişkin olarak karşılaşılan temel sorunlardan biri sosyal hizmetler sisteminin kurum bakımını esas alacak şekilde yapılandırılması sebebiyle evde bakım hizmetlerinin yeteri kadar gelişmemiş olmasıdır. Diğer sorunlar arasında ise kurumsal bakım hizmetlerinin sunumunda karşılaşılan eksiklikler, eğitim eksikliği, bakım ve rehabilite edici destek teknolojilerinin yetersizliği sayılabilir (Ağören, 2017). Bakıma muhtaçlık sorununa karşı birçok gelişmiş ülkenin sosyal güvenlik sistemleri içerisinde geliştirdiği tüm nüfusu kapsayacak bir bakım sigortası sisteminin hala kurulamamış olması da UDB konusunda orta ve uzun vadede karşılaşılacak temel sorunlardan biridir.…”

“…Yaşlanma ile birlikte bakıma muhtaçlık riski de artmaktadır. Genel olarak bakıma muhtaç kişi, kronik hastalık, ileri yaşlılık ve/veya ağır engellilik sebebiyle günlük yaşamın rutin faaliyetlerinin temel gerekliliklerini önemli ölçüde yerine getiremediği için hangi yaşta olursa olsun başkalarının bakım hizmetine ve desteğine sürekli olarak ihtiyaç duyan kişi olarak tanımlanmaktadır (Ağören, 2017).…”

“…Türkiye'de sosyal güvenlik hukuku alanında şu an yürürlükte olan 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu kapsamında düzenlenen sigorta kolları arasında bakım sigortasının bulunmamaktadır(Kocabaş ve Kol, 2020). Öncelikle bakıma muhtaçlık riskinin, sosyal güvenlik sistemi içinde bir sosyal risk türü olarak kabul edilerek bakım sigortasının sigorta kolları arasına alınması için gerekli düzenlemelerin yapılması gerekmektedir Ağören (2017). tarafından yapılan çalışmada, belirli varsayımlar altında böyle bir fonun gelir-gider dengesini sağlayacak optimal prim oranı Türkiye için %3,4 olarak hesaplanmıştır.…”