Azerbaijan in the Energy Security of the Balkans

Abstract

Günümüzde uluslararası ilişkilerdeki gerilim kaynaklarından biri de enerjidir. Bu bağlamda uluslararası ilişkilere tarihsel bir perspektiften bakıldığında enerji kaynaklarının keşfinin siyasi gerilimleri ve uluslararası sistemdeki denge değişikliklerini beraberinde getirdiği görülmektedir. Kaynak keşfinin başlangıçta keşfedildiği bölgesel devletlerin gücünü ve refahını artıracağına inanılsa da kaynakların üzerindeki hak iddialarının yol açtığı siyasi uyuşmazlıklar doğrultusunda bazen askeri gücün de kullanıldığı çatışmalar yaşanmaktadır. Enerji kaynaklarının bulunmasıyla bölgesel dinamiklerde kimi aktörlerin lehine değişimler yaşanırken, kimi aktörler içinse aleyhte gelişmeler ortaya çıkmıştır. Enerji kaynaklarının kullanımı ve tahsisi üzerindeki yetki iddiaları ülkeleri karşı karşıya getirmekte, geçmişin dost-düşman algısı, kaynakların yarattığı fırsatlar için rekabetle birleşerek yeni bir güvenlik algısı yaratmaktadır. Azerbaycan’da yüzyıllardır enerji kaynakları kullanılmasına rağmen enerji kaynaklarının sistematik kullanımı 20. yüzyıldan itibaren başlamıştır. 20. yüzyılda Azerbaycan’ın petrol endüstrisi yeni bir aşamaya girmiştir. 1990’ların ortalarından itibaren Azerbaycan'ın enerji kaynaklarının dünyaya ihraç edilmesi için somut adımlar atılmıştır. 1994 yılında “Asrın Anlaşması”nın imzalanmasından bu yana geçen 27 yılda, enerji kaynaklarının Azerbaycan’dan Avrupa’ya taşınmasında büyük adımlar atılmıştır.