Aydınlık ve Karanlık Üçlünün Etik Olmayan Örgüt Yanlısı Davranışlar Sergileme Motivasyonları: Banka Personeli Üzerine Nitel Bir Araştırma

Abstract

Çalışmanın amacı aydınlık ve karanlık kişilik özelliklerine sahip bireylerin etik olmayan örgüt yanlısı davranışları sergilerken sahip oldukları motivasyon durumları arasındaki benzerlik ve farklılıkları tespit etmektir. Aydınlık ve karanlık kişilik özelliklerinin birbirine zıt yapısının, etik olmayan örgüt yanlısı davranışların bünyesinde bulundurduğu zıtlıklarla entegre edilerek, yazına katkı sağlanması planlanmaktadır. Nitel araştırma deseni ile hazırlanan çalışmanın evrenini ülkemizde görev yapmakta olan banka personeli oluşturmaktadır. Çalışma kapsamında 11 bankacı ile yarı-yapılandırılmış soru formu üzerinden yüz yüze ve online görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Nitel analizler sonucu, aydınlık ve karanlık üçlü için özerklik, üst yönetimin desteği ve iş yeri mutluluğunun motivasyon arttırıcı faktörler olduğu; hedef baskısı, meslektaşın profesyonel olmayan davranışları ve otoriter yönetimin motivasyon azaltıcı faktörler olduğu belirlenmiştir. Ayrıca etik olmayan örgüt yanlısı davranışların sergilenmesinde, Öz-Belirleme Teorisine göre dışsal motivasyon ile hareket edildiği görülmüş; aydınlık ve karanlık üçlü açısından motivasyon ve etik olmayan örgüt yanlısı davranışlar arasındaki olgular incelenmiş ve tartışılmıştır.