Anlaşma Temeline Dayalı Boşanma Davalarında Hakimin Yoksulluk Nafakasına Müdahalesi

Abstract

ÖzAnlaşma temeline dayalı boşanma davalarında tarafların boşanmasına karar verilebilmesi için taraflarca kabul edilen bir düzenlemenin mevcut olması gerekmektedir (TMK md 166/III). Taraflarca kabul edilen düzenleme ile eşler, boşanmanın mali sonuçları ve çocukların durumuna ilişkin anlaşmış olmalıdır. Bununla birlikte TMK md 166/III c 3 hükmünde yer alan bu düzenleme hakimin, taraflarca kabul edilen düzenlemede değişikliğe neden olabilecek müdahalesinin mümkün olduğunu işaret etmektedir. Çalışma konumuz olan ve boşanmanın mali sonuçları arasında yer alan yoksulluk nafakası da taraflarca kabul edilecek düzenlemenin zorunlu içeriğine dahildir. Bu kapsamda hakimin yoksulluk nafakasına müdahalesinin mümkün olduğu sonucuna varılmaktadır. Ne var ki yabancı hukuk sistemlerinde boşanma hukukundaki güncel değişiklikler hakimin boşanmanın mali sonuçlarına yönelik müdahalesinin sınırlı tutulması yönündedir. Çocuğun durumuna ilişkin düzenlemelerin tersine, tarafların serbest tasarrufuna dahil olması nedeni ile yoksulluk nafakasına müdahalenin dar yorumlanması, olması gereken hukuk açısından yerindedir. Bununla birlikte tarafların yoksulluk nafakasına yönelik sözleşme serbestisinin sınırları mevcuttur. Gerçekten taraflar, sözleşmenin içeriğini belirlerken bu içeriğin kanunun emredici düzenlemelerine, kamu düzenine, kişilik haklarına uygunluğa ve konusunun imkansız olmamasına riayet etmekle yükümlüdür. Buna ilaveten Medeni Kanunun genel ve çerçeve nitelikli amir hükümleri de tarafların sözleşme özgürlüğünü sınırlamaktadır. Bu sınırlamalar hakimin yoksulluk nafakasına müdahalesinin kapsamını da belirlemektedir. Bu kapsamda öncelikle hakimin yoksulluk nafakasına ilişkin düzenlemenin geçerli olup olmadığını denetleme ödevi bulunduğu belirtilmelidir. Hakim, yoksulluk nafakası da dahil olmak üzere düzenlemenin zorunlu içeriğinin serbest bir irade ürünü olup olmadığını da incelemelidir. Bu belirtilenler kapsamında hakimin yoksulluk müdahalesinin kapsamı ve sınırları özellikle uygulamada karşılaşılan muhtemel problemlerle birlikte ele alınmaktadır. Tarafların yoksulluk nafakası hususunda sessiz kalması, yoksulluk nafakasını saklı tutması, nafakanın belirli bir süre için verileceği yönünde anlaşması, nafakadan feragat edilmesi ve nafaka miktarının çok yüksek ya da çok düşük belirlenmesi gibi durumlarda hakimin müdahalesinin kapsamı ve sınırları değerlendirilmektedir.