Anlam Arayışında Bir Yol: Alfa Çalışma Programı Üzerine Etnografik Bir İnceleme/ A Way in the Pursuit of Meaning: An Ethnographic Analysis of the Alpha Study Program

Abstract

Bu çalışma, Ankara’da etkinlik gösteren bir Protestan kilisesi olan Ankara Kurtuluş Kilisesi’nde gerçekleştirilen saha araştırmasına dayanmaktadır. Aynı zamanda karşılaştırma yapmak amacıyla Ankara Kızılay’da bulunan başka bir kilise olan Başkent Kilisesi’nin haftalık ayinlerinde de katılımcı gözlemci olarak bulunulmuştur. 2022 yılının Ekim ayından başlayarak 2023 yılının Nisan ayına kadar devam eden araştırma boyunca, her hafta salı akşamları kilisenin düzenlemiş olduğu tanıtım faaliyeti olan “Alfa Çalışma Programı” adlı etkinliğe katılım sağlanmıştır. Bu araştırmada çoğunlukla söz konusu program eksenli olmak üzere Müslümanlıktan vazgeçerek Hıristiyanlığı benimseyen bir grup bireyin hayatında yeni dinlerinin yeri, çeşitli boyutlarıyla ele alınmıştır. Katılımcıların içinde bulundukları dini gelenekten vazgeçme nedenleri, iman etme süreci ve sonrasında yakın çevreleriyle olan iletişimlerindeki değişimler, yeni dinlerinde kurdukları ilişki biçimleri onların kendi ifadeleri ve saha notları eşliğinde analiz edilmiştir. Çalışmada modern hayattaki birçok “çeldirici seçenek” arasında bireyler için öne çıkan dinin bir anlam sistemi olarak modern bireyin gündelik hayatında ne kadar yer işgal ettiği ve ve katılımcıların çoğunluk bir dini gelenekten ayrılarak “sayıca az” bir gruba mensup olmayı nasıl deneyimledikleri temel problem olarak belirlenmiştir. Dini gruplarla ilgili nitel yaklaşım kullanılarak gerçekleştirilen çalışmalar “orada” neler olduğu sorusuna yanıt aramak için elverişlidir. Bu çalışmada da derinlemesine görüş elde edebilmek için sahada uzun süre kalmayı gerektiren etnografik desen kullanılmıştır. Ankara Üniversitesi Etik Kurul Başkanlığından alınan etik kurul raporuna dayanarak on kişiyle yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmıştır. Bunlardan ikisi dışındaki tüm görüşmeler ses kayıt cihazıyla kayda alınarak sonrasında yazıya geçirilmiş, sonrasında gözlem notları eşliğinde analiz edilmiştir. Bu noktada sahada başörtülü Müslüman bir kadın araştırmacı olarak bulunmanın araştırmacı-katılımcı ilişkisine olan etkisine değinmek de gerekmektedir. Zira nitel araştırmalarda araştırmacının konumlandığı yer de araştırmanın güvenirliğine etki edebilmektedir. Bu sebeple çalışmada araştırmacının özdüşünümsel notlarına da yer verilmiştir. Araştırma sonucunda günümüzde ekonomik ve psikolojik olarak birçok sorun ile yüzleşen modern birey için klasik sekülerleşme teorisyenlerinin görüşlerinin aksine bir anlam sistemi olan dinin sığınak olarak işlev görmeye devam ettiğine dair veriler elde edilmiştir. Anahtar kelimeler: Din Sosyolojisi, Din değiştirme, nitel araştırma, Etnografi, Protestanlık, Hıristiyanlaşma olgusu