Anıtsal Yapı Cephelerindeki Kültürel Yansımaların İncelenmesi: Mardin Dereiçi (Kıllıt) Köyü Örneği

Abstract

Mardin’in Savur ilçesine bağlı Dereiçi (Kıllıt) Köyü büyük ölçüde terk edilmiş eski bir Süryani köyüdür. Geçmişte büyük ve önemli bir Süryani yerleşimine tanıklık eden köyde Ortodoks, Protestan ve Katolik cemaatine ait yan yana üç kilise, bunlara ek olarak bir manastır ve cami yapıları bulunmaktadır. Bu durum köyün eski hoşgörüsünü yansıtmakta ve yerleşke alanını özgün kılmaktadır. Dereiçi (Kıllıt) köyü sahip olduğu anıtsal ve geleneksel mimari yapıları ile müze köy görünümüne sahiptir. Her biri tarihi belge niteliğinde olan bu yapılar içinde var oldukları geleneksel kültürün yansıması olarak günümüze aktarılmaktadır. Bu yapıların özgün hali cephelerine de yansımaktadır. Mimari okumalarda cephe elemanlarının biçimlenişi, birbiri ile olan ilişkileri, malzemesi ve yapım tekniği cepheyi ait olduğu dönem çerçevesi içerisinde anlama ve yorumlamada bir ifade şekli olarak kullanılmaktadır. Bu bağlamda çalışmanın amacı farklı kültür gruplarının kendi inşa ettikleri kilise yapılarının kültür ile ilişkisini incelemek, bina cephelerine taşıdıkları izleri analiz etmek ve kültürün farklı toplumlar üzerinde bıraktığı sosyal ifadeyi okuyabilmektir.