Ana Rahmi̇ne Dönme Arzusu Olarak Ölüm İtki̇si̇: Si̇nemada “İnti̇har” Olgusuna İli̇şki̇n Bi̇r Okuma

Abstract

Sinema, bireyin ve toplumsalın bilinçdışı alanla olan ilişkisinde önemli bir temsil pratiğidir. Bireyin duygu, düşünce ve edimlerini anlamada, anlamlandırmada derinlikli bir bakış açısı sunan psikanaliz bu yönüyle sinemanın faydalandığı alanlardan biridir. Bu bağlamda çalışmanın amacı kişiyi intihara götüren ölüm tepisinin psikanalizdeki ana rahmine dönme arzusu ile olan bağını ortaya koymaktır. Çalışmada Peter Weir’in Ölü Ozanlar Derneği (1989) filmi üzerine hermenötik (yorum bilimsel) bir inceleme ortaya koyulmuştur.Bu yöntemle ana rahmine vurgu yapılarak, “ana rahmi” imgesinin intihar davranışıyla olan ilişkisi psikanalitik süreçlerle değerlendirilmiştir. En genel tanımıyla “Metin yorum sorunu” olarak kavramsallaştırılan bu yöntemle filmin açık ve maskeli anlamları açımlanarak yorumlanmıştır. Diğer taraftan psikanalizde ana rahminin Lacan, Freud, Jung özelinde nasıl ele alındığı ve ölüm itkisi ile olan bağı sorgulanmaya çalışılmıştır. Burada arzu nesnelerinin merkezi konumundaki anne rahmi bebek için huzur ve mutluluğun olduğu imgesel evrendir. İmgesel dünyasında anneyle bir ve tek olan, anne tarafından doğal bir biçimde her ihtiyacı karşılanan bebeğin haz odaklı varlığı özne haline gelebilmesi için kültürel düzene geçmesiyle birlikte çatışmalı bir hal alır. Çünkü toplumsal yapı; yasalar, normlar, ideoloji ve politikayla bireyi sosyalleşme sürecine dahil ederken aynı zamanda onu belli sınırlar içerisine hapsetmektedir. Bireyin yaşamının her anında içerisinde taşıdığı bu gerilimi zararsız bir biçimde sağaltma çabası ise intihar olgusuyla ilişkilendirilmektedir. Büyük ötekinin simgesel boyutta değerlendirildiği çalışmada baba, anne-çocuk birliğini bozan düzenin adıdır. Birey, id kaynaklı arzularını yerine getirmede ve tatmine ulaşmada kültürel düzenin kurallarıyla yüzleşmek zorundadır. Bu durumda belli çelişkileri içerisinde barındıran birey için saldırganlık davranışı ego yardımıyla kendi benliğine dönmektedir.