An Overview of the Social Life of the Period through Ibn Kemal's Fatwas on Foundations

Abstract

Bireyler toplumu oluşturur. Toplumda bireyi ve toplumu ilgilendiren bazı sorunlar yaşanılması kaçınılmazdır. Sorunların bazısı kişisel bazıları da toplumsal olabilir. Bu sorunlar için üretilen çözümler o toplumun siyasi, hukukî, sosyal ve iktisadi yaşantısı hakkında bilgi sahibi olmaya imkân verir. Bu çerçevede Osmanlı Devleti asırlarında derlenen fetva mecmuaları o dönemin toplumsal yapısına ait veriler sunar. Çünkü fetvalar bireyin dini ve hukuki sorularına yönelik yetkili kişi (Şeyhülislam/Müftü) tarafından verilen cevaptır. Bu soru ve cevaplar o dönemin sosyal yaşantısına, sosyal ilişkilerine ve sosyal işleyişine dair veriler içerir. Betimsel yaklaşım kullanılan bu araştırmada 16. asırda yaşamış Şeyhülislam İbn Kemal’in vakıflarla ilgili fetvaları bağlamında dönemin sosyal şartları incelenmesi hedeflenmiştir. Zira bu fetvalar o dönemdeki toplumsal yapı ve sosyal yaşantıya ait verilere sahiptir. Bu veriler çözümlenerek bireylerin konumunun ve sosyal ilişkilerinin anlaşılmasına katkıda bulunulabilir. Nitekim insanın bireysel ve toplumsal özellikleri kısmi değişikliklerle mevcudiyetini devam ettirmektedir. Bu sorunların insanın zaafları çerçevesinde; şekil, zaman ve şahıslar değişse bile sorunların değişmediği söylenebilir.