An Examination Of “Çarpma (Charpma)” Technique In Ney Performance

Abstract

Türk müziği mehteri, ayini, zikirleri, ninnileri, şarkıları, oyun havaları ve daha birçok formu ile insanoğlunun her türlü duygu durumuna cevap verebilen bir müzik türüdür. Tüm bu formların icrasında kullanılan sazların başında ise ses aralığının genişliği, en eski/kadim sazlardan oluşu ve kolay ulaşılabilirliği ile şüphesiz ney gelmektedir. Ney dinî ve lâ-dinî mûsikî formlarının icrasında yoğun olarak kullanılmaktadır. Özellikle dini mûsikî denildiğinde akla ilk gelen enstrümanlardan olduğu rahatlıkla söylenebilir. Bununla beraber son on yılda ney enstrümanına olan ilgide ve ney eğitimi alan öğrenci sayısında gözle görülür bir artış olduğu aşikardır. Bu araştırma ile amaçlanan; ney icrasında kullanılan süslemelerin başında gelen ve icra alanında önemli bir yer tutan çarpma kavramının tüm yönleri ile ele alınması, açıklığa kavuşturulması ve belirli bir sisteme oturtularak ney eğitiminde uygulanmasının kolaylaştırılmasıdır. Bu amaçla; çarpma kavramının literatürdeki yeri hem genel manada hem de ney icrası özelinde incelenmiştir. Yazılı kaynaklarda ney icrası özelinde süsleme ve çarpma kavramları ile ilgili yeterli bilgiye ulaşılamamış ve sözlü kaynaklara başvurulma gerekliliği doğmuştur. Bu minvalde her biri günümüzde önde gelen neyzen ve eğitmenlerden olan M. Sadreddin Özçimi, Ahmed Şahin ve Yavuz Akalın ile görüşmeler yapılmıştır. Yapılan görüşmelerden ve yazılı kaynaklardan edinilen bilgilere göre çarpmanın tanımı, Türk müziğindeki ve ney icrasındaki yeri, yapılış yeri ve sertlik derecesine göre çarpma çeşitleri sınıflandırılarak açıklanmaya çalışılmıştır. Son olarak sınırlamalar dahilinde yüz on beşi aşkın çarpma tespit edilmiştir. Bahse konu çarpmaların çalışmaya sığabilmesi zor olacağından çalışma kapsamında en sık kullanıldığı düşünülen çarpmalara yer verilmiştir. Tüm bu çarpma çeşitlerinin yazılışları ve icra esnasındaki duyuluşları porte üzerinde gösterilmiştir. Bununla beraber çalışmada çarpmanın gerçekleştirilebilmesi için gerekli olan parmak pozisyonlarının görsellerine ve video kayıtlarının linkine de yer verilmiştir.