Amasya İli Manda İşletmelerinin Sosyo-Ekonomik ve Yapısal Özellikleri, Sorunları ve Çözüm Önerileri

Abstract

Amaç: Bu araştırma Amasya ili manda yetiştiriciliğinin mevcut durumu, sorunları ve çözüm önerilerinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır.
 Materyal ve Yöntem: Çalışmada, Amasya ili Damızlık Manda Yetiştiricileri Birliği’ne üye ve Halk Elinde Anadolu Mandası Islahı projesi kapsamında yer alan 69 üretici ile yüz yüze yapılan anketlerden elde edilen veriler kullanılmıştır.
 Araştırma Bulguları: Ankete katılan üreticilerin büyük çoğunluğunu erkek, 41-50 yaş aralığında ve en fazla 4 kişiden oluşan yetiştiricilik faaliyetinde bulunan bireyler oluşturmaktadır. Üreticiler çoğunlukla ilkokul mezunu olup, çoğunluğu manda yetiştiriciliği yapma nedenleri olarak geçim kaynağı, alışkanlık ve geçime katkı olarak belirtmişlerdir. İşletmelerin büyük çoğunluğu 20 baştan daha az hayvan kapasiteli, kapalı, beton tabanlı ve bağlı duraklı olup altlık kullanılmamaktadır. Ahırlarda havalandırma çoğunlukla baca ve kapı/pencere şeklinde sağlanmaktadır. Ahırlarda çatı malzemesi olarak kiremit, yemlik materyali olarak da beton yemlik kullanılmaktadır. Ahırlardaki gübre büyük oranda elle temizlenmekte ve ahır yanında biriktirilerek depolanmaktadır. İşletmelerde daha çok otomatik ve yalak suluklar kullanılmakta, su kaynağı olarak da şebeke suyu kullanılmakta olup, hayvanlara çoğunlukla serbest olarak ve günde iki kez su verilmektedir. İşlemelerin hiçbirinde ayrı bir doğum bölmesi bulunmamakta, malaklar daha çok ahır içerisinde ana ile birlikte barındırılmaktadır. En fazla altlık malak bölmelerinde kullanılmaktadır. Üreticilerin projeden beklentileri şu şekilde sıralanabilir; manda destekleri ile süt fiyatlarının artması ve yem fiyatlarının düşürülmesidir.
 Sonuç: Sonuç olarak, mevcut proje bütçesinin daha fazla artırılması ya da başta yem fiyatları olmak üzere girdi maliyetlerini düşürücü tedbirlerin alınması bir zorunluluk olarak görülmektedir. Bununla birlikte ıslahın uzun bir süreç gerektirmesinden dolayı Anadolu mandaların düşük süt, et ve döl verimi gibi verim özellerinin artırılması amacıyla mevcut projelerin etkin bir şekilde daha uzun yıllar devam edilmesi sağlanmalıdır.