Amaranthus (Amaranthaceae) türleri için iki potansiyel biyolojik kontrol ajanı: Hypolixus pica ve Lixus subtilis (Coleoptera: Curculionidae)

Abstract

Amaranthus türleri farklı habitatlara uyum ve rekabet yetenekleri nedeniyle dünya genelinde pek çok tarımsal ürünün verimini etkileyen en önemli yabancı otlar arasında yer almaktadır. Güçlü rekabet yeteneklerinin yanında herbisitlere dayanıklı biyotiplerinin varlığı da dikkate alındığında: Amaranthus türleri için alternatif yabancı ot kontrol stratejilerinin belirlenmesi önemlidir. Bu çerçevede ele alınan bu çalışma ile Amaranthus türlerinin biyolojik mücadelesinde kullanılabilecek veriler elde etmek, yabancı otlara yönelik alternatif mücadele çalışmalarını desteklemek ve biyolojik mücadele çalışmalarına bir kaynak sağlamak amaçlanmıştır. Bu amaçlar için Türkiye’nin Güneydoğu Anadolu Bölgesinde yer alan dört il genelinde 119 lokasyonda bir sürvey çalışmasıyla Amaranthus türleri ile beslenen böcek türleri tespit edilmiş ve bu türlerin ilgili bitkilerin mücadelesinde biyolojik mücadele ajanı olarak kullanım olanakları saha ve ön laboratuvar çalışmalarıyla araştırılmıştır. Örnekleme alanlarında (20m × 20m = 400 m2) karşılaşılan her bir Amaranthus türünde en az 10 adet bitkinin tüm bitki aksamları (kök, gövde, yaprak, çiçek, tohum) incelenmiştir. İncelemeler sırasında örneklenen bitkilerin zarar durumları ve böcek türlerinin biyolojik dönemlerine (ergin, larva ve pupa) ait veriler toplanmıştır. Bu bağlamda Amaranthus türleri üzerinde tespit edilen böceklere ait larva ve pupalar ile bu böcek türlerinin beslenme belirtilerin olduğu genç bitkiler laboratuvar ortamında takip edilmiştir. Elde edilen veriler değerlendirildiğinde; çalışma alanında Amaranthus retroflexus L., A. palmeri S. Watson ve A. albus L. olmak üzere üç farklı Amaranthus türü belirlenmiştir. Ayrıca, A. retroflexus ile A. palmeri türleri ile beslenen ve biyolojik dönemlerini bu bitkiler üzerinde geçiren iki Coleoptera: Curculionidae türü; Hypolixus pica (F.) ve Lixus subtilis Boheman, 1835 tanımlanmıştır. Laboratuvar koşullarında yapılan ön etkinlik çalışmaları sonucunda ise her iki böcek türünün de A. retroflexus ile A. palmeri türlerini baskı altına alabildiği belirlenmiştir. Ancak, ilgili böcek türlerinin etkinlik düzeyi biyolojik kontrol ajanlarının popülasyon yoğunluğuyla doğru orantılı olduğu için daha ayrıntılı bilgiler için detaylı saha ve laboratuvar çalışmalarının yapılması önerilmektedir.