Ajitasyon ve Siyasal Öznelliğin İnşası: Adorno’nun Faşizm Analizi Bağlamında Ümit Özdağ’ın Konuşmaları

Abstract

Adorno, 1930’larda ABD’de kilise ve radyoda vaaz veren bir ajitatör olan Martin Luther Thomas’a yönelik olarak sosyo-psikolojik bir çözümle gerçekleştirmiştir. Bu çalışmada, Zafer Partisi Genel Başkanı Ümit Özdağ’ın 26 Ağustos 2021 ve 6 Haziran 2023 tarihleri arasında ortaya koyduğu söylemler, yeni faşizm kavramı bağlamında, Adorno’nun önerdiği sosyo-psikolojik metodolojiyle çözümlenmiştir. Özdağ’ın tweet’leri, canlı yayın konuşmaları, çektirdiği kısa filmler ve parti manifestosu araştırmaya dâhil edilmiştir. Çalışmada, Özdağ’ın retoriğini hangi psikolojik tekniklerle kurduğunu göstermek ve bunları ideolojik bağlamda tartışmak amaçlanmıştır. Otuzu aşkın psikolojik temelli teknik belirleyen Adorno, geliştirdiği analiz çerçevesi doğrultusunda çeşitli stratejilerle iş gören ajitatif konuşmayı dört ana temaya ayırmıştır: “Kişisel unsur, Thomas’ın yöntemi, din aracı ve ideolojik tuzak”. Bu çalışmada, Özdağ’ın özgül siyasal belagatı, Adorno’nun ilk iki başlığı altında ve 10 tekniği bağlamında incelenmiştir: “Yalnız kurt, duyguları salıverme, zulmedilen günahsız, yorulmazlık, yüce küçük adam, bir bilseniz, kirli çamaşır¸ tüyleri ürpertme, an meselesi ve yanılgının kesinliği”. Çalışmanın sonucunda Özdağ’ın samimiyet, cesaret, coşku gibi belirli kişilik özelliklerini öne çıkararak irrasyonel unsurlardan yararlanan bir siyaset yapma biçimini benimsemeye ve içerikten ziyade yöntemin kendisini amaç olarak belirlemeye eğilimli olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Yeni faşizm bağlamında ise etnik çoğulculuk ve farklılık hakkı yaklaşımlarıyla ilişkili söylemleri, sığınmacılara yönelik izlediği siyasetin temel savunusu olarak öne sürdüğü ortaya konmuştur.