Aile Hukukunda Zor Bir Dönemeç: Karşılaştırmalı Hukuk Bakış Açısıyla Taşıyıcı Anneliğe İlişkin Güncel Gelişmeler

Abstract

Öz Taşıyıcı annelik gerek devletlerin iç hukuklarında gerekse uluslararası hukuk çerçevesinde aile hukukunun en ilginç ve karmaşık konularından biri haline gelmiştir. Roma hukukundan günümüze gelen 'mater semper certa est' ('Anne her zaman bellidir') prensibinin genelgeçer kesinliği modern üreme tekniklerinin ilerlemesiyle birlikte sarsılmaya başlamıştır. Devletler arasındaki yasal düzenleme ve uygulama farklılıkları taşıyıcı annelik turizminin doğmasına sebep olmuştur. Avrupa ülkelerinde taşıyıcı anneliğe ilişkin katı tutumun özellikle AİHM'in Mennesson ve Labassee davalarında vermiş olduğu kararların ardından yumuşamaya başladığı görülmektedir. Türk hukukunda ise konunun kısmen ele alındığı ve uygulamanın yasak kabul edildiği görülmektedir. Çalışmamızda konuyu farklı yönleriyle, karşılaştırmalı hukuk düzenlemeleri ve AİHM kararları çerçevesinde ayrıntılı şekilde ele almaya çalıştık. Böylece dünyada konuya ilişkin güncel gelişmeler ışığında, Türk hukukunda konuya ilişkin bakış açısına ve yapılacak değerlendirmelere katkı sağlamayı diliyoruz. Anahtar Kelimeler Taşıyıcı annelik • Taşıyıcı annelik sözleşmesi • Üremeye yardımcı tedavi uygulamaları ve üremeye yardımcı tedavi merkezleri hakkında yönetmelik (ÜYTE) • Soybağı • AİHM'in 'Mennesson' ve 'Labassee' kararları