Achievements in NS rapeseed hybrids breeding

Abstract

IzvodPorast proizvodnje uljane repice (Brassica napus L.) evidentan je u svetskim razmerama, a poslednje decenije i u Srbiji. Uljana repica se koristi prvenstveno za dobijanje ulja za ishranu i prerađivačku industriju, ali i kao izvor proteina za ishranu domaćih životinja i zelenišno đubrivo. Nakon gajenja sorti počelo se 90-ih godina prošlog veka sa oplemenjivanjem i gajenjem hibrida uljane repice, kako bi se iskoristio efekat heterozisa u F1 generaciji, uz istovremenu zaštitu prava oplemenjivača prilikom prometa semena. U oplemenjivanju hibrida uljane repice neophodno je u kvalitetan početni materijal (linije dobrih kombinacionih sposobnosti) uneti svojstvo muške sterilnosti. U Institutu za ratarstvo i povrtarstvo, Novi Sad koristi se prvenstveno Ogura sistem sterilnosti. Korišćenje ovog sistema obuhvata unošenje citoplazmatske muške sterilnosti (cms linije majke) i gena za restauraciju fertilnosti (Rf linije oca). Da bi se sterilnost linije majke održala neophodno je proizvesti i liniju održivača citoplazmatske muške sterilnosti. Prilikom stvaranja ovih linija, hibrida i u semenskoj proizvodnji u Institutu za ratarstvo i povrtarstvo intenzivno i vrlo uspešno su korišćene citogenetske laboratorijske metode. Analizirana je građa i vitalnost polena, kao i različite faze tokom mejoze i utvrđena stabilnost svojstava prilikom unošenja ovih gena u različite linije.U oplemenjivanju uljane repice u Srbiji postignuti su značajni rezultati kroz saradnju istraživača koji se bave genetikom i oplemenjivanjem ove biljne vrste. Do sada je pored 12 sorti ozime i dve sorte jare repice u Srbiji registrovan hibrid ozime uljane repice NS Ras. NS Ras je ranostasni hibrid koji se odlikuje visokim prinosom zrna i ulja. Prosečan prinos u dve sezone za tri lokaliteta je bio 4256 kg ha -1 semena i 1704 kg ha -1 ulja. Još tri perspektivna ozima hibrida uljane repice nalaze se u postupku registracije u republici Srbiji i jedan u EU. U rešavanju mnogih izazova u oplemenjivanju, prvenstveno otpornosti na biotski i abiotski stres, pored klasičnog oplemenjivanja neophodno je primeniti, citogenetske i molekularne analize za povećanje efikasnosti oplemenjivanja uljane repice.

Variabilty of Oil and Protein Content in Rapeseed Cultivars Affected by Seeding Date

“…Primarily rapeseed is grown for the production of seed with high oil and protein content. It is also used as animal feed and in biodiesel production (Vujaković et al, 2014;Marjanović et al, 2016). Since it begins to bloom early in the spring and its flowering period lasts 15-25 days, it is also one of the best honey plants for bee grazing (Marinković et al, 2009).…”