AB'ye Üyelik Müzakerelerinde Küçük Üreticiliğin Tasfiyesi

Abstract

AB’nin gıda yetersizliği yaşadığı bir dönemde oluşturduğu Ortak Tarım Politikası (OTP), üye ülkelerin kendine yeterli bir tarımsal yapı oluşturmasını sağlayarak önemli bir başarı sağlamıştır. Küçük üreticiliğe dayalı bu başarı hikayesi, neoliberal paradigma doğrultusunda yeniden şekillendirilmiş ve tarımda kapitalist temeller üzerine oturtulmuştur. Tarım politikasını küçük üreticiden şirketlere doğru yeniden şekillendiren Topluluk, yeni koşullarda kırsal kalkınma başta olmak üzere çevre, kalite, hayvan ve bitki sağlığı, gıda güvenliği konularında reformlara yönelerek şirketlerin çıkarlarını ön plana almıştır. Topluluğun tarım politikalarındaki bu değişimler, Türkiye’nin tarım politikalarının şekillenmesinde etkili olmuş ve tarımsal yapı büyük ölçüde OTP’sına uyum adı altında dönüştürülmüştür. Ulusal tarım politikalarının terk edilmesiyle benimsenen yeni politikalar, tarımda küçük üreticiliği hedef alarak tarımın şirketleşmesi yönünde baskı oluşturmuştur. 1980’lerde başlayan tarım sektörüne yönelik dayatmacı politikalar, 2005 yılından sonra yasal süreçlerin daha hızlanmasıyla sağlam temellere oturtulmuştur. AB’ye tam üyelik müzakereleri sürecinde tarım ve tohumculuk kanunları ile sözleşmeli üretim mekanizmaları küçük üreticileri tarımdan uzaklaştırmış ve kırsal alanları şirketlerin denetime sokmuştur. Kalan üreticilerin çoğu ise, 2023 yılında yürürlüğe konulan yönetmeliklerle (sözleşmeli üretim, tarımsal üretim planlaması) şirketlerle sözleşmeli üretim yapmaları için zorlanılmakta ya da şirketlere bağımlı hale getirilmeye çalışılmaktadır. Bu çalışma, AB ile Türkiye tarımındaki dönüşümü ele alarak tarımda kapitalizm/şirketleşme olgusuna yönelik dayatılan bu mekanizmaların tarımsal yapılar üzerindeki etkilerini incelemektedir.