A cautionary tale for the generations. The reconstruction of the former border-check-points in Poland

Znaczenie rekonstrukcji granic reliktowych na przykładzie granicy pomiędzy monarchią austro-węgierską a Imperium Rosyjskim

“…Najnowszy, konstruktywistyczny, opiera się na "postmodernistycznych" teoriach i metodach konstruowania przestrzeni -np . analizie dyskursu politycznego, kapitału symbolicznego (ikonografii) i polityce pamięci (Kolosov, 2020;Więckowski, 2022aWięckowski, , 2022b . Niniejszy artykuł bazuje na tym podejściu, ale bierze też pod uwagę bardziej klasyczne podejścia: analizując przekaz przedstawiany na oryginalnych i odtwarzanych elementach dawnej granicy, skupiając się na tym, co jest przedstawione w terenie .…”

“…Reliktowa granica daje o sobie znać w przestrzeni także za pomocą bezpośrednich śladów (elementów związanych z jej wytyczeniem -znaczników, dróg granicznych, pasów wycinki leśnej oraz dawnej infrastruktury technicznej, w skład której wchodzą budynki administracji celnej, wieże i wartownie strażnicze itp . ) (Więckowski, 2022a) . Pośrednie ślady reliktowych granic ujawniają się w różnorodnych formach różnicujących dawne pogranicza, w tym pod względem sposobów użytkowania gruntów i fizjonomii zabudowy (Budzyński, 2003;Padło, 2005), a także artefaktów zakorzenionych w świadomości mieszkańców dawnych kresów (Sobczyński, 1993;Kosmala, 2003) .…”

“…W Polsce są to m .in . znaki graniczne (Więckowski, 2022a(Więckowski, , 2023, jak choćby słup graniczny w Prostkach (Sobczyński, 1993;Kosmala, 2003) . Przykładów obiektów powiązanych funkcjonalnie z granicą reliktową jest znacznie więcej: drogi graniczne, wykarczowane płaty lasu, przez które przebiegała granica, wały śródpolne, infrastruktura drogowa i kolejowa powiązana z przejściami granicznymi czy przygraniczne stacje kolejowe (Dragan i in ., 2019) oraz budynki związane z administracją celną i żołnierzami na granicach (wieże wartownicze i koszary) (Kosmala, 2003;Padło, 2005) .…”

“…Granice mogą stanowić elementy dziedzictwa na różnych poziomach, poczynając od lokalnego, kończąc na globalnym (Timothy, Więckowski, 2022) . Żywym wyrazem znaczenia granic historycznych jest także ich zdolność do przyciągania turystów (Timothy, 2001;Więckowski, 2022aWięckowski, , 2022bKolosov, 2020) . W większości części świata granice wyznaczają słupy, kamienie z inskrypcjami lub inne symbole wskazujące dokładne miejsce, w którym spotykają się kraje .…”

“…Od niedawna pojawia się też coraz więcej przykładów wykorzystywania, przetwarzania, a nawet odtwarzania dawnych granic, ich fragmentów albo pojedynczych obiektów, które chętnie odwiedzają turyści . Atrakcjami turystycznymi stają się przede wszystkim: obiekty oznaczenia granic (kamienie graniczne, słupy) (Więckowski, 2022a), przejścia graniczne (budki graniczne, szlabany, cała infrastruktura) (Więckowski, 2022b), miejsca przekroczeń granicy przez ważne osoby . Na podstawie różnych elementów powstają zarówno pojedyncze obiekty, jak też szlaki turystyczne, wydarzenia, przybywa tablic informacyjnych itp .…”