9-Bromofenantren’in Bromlanma Şartlarının Belirlenmesi Üzerine Çalışmalar ve Ön Sonuçlar

Abstract

Bu çalışmada fenantren (1) molekülünün brom türevlerinin seçici sentezi için ön çalışma sonuçları sunulmaktadır. Gereç ve Yöntem: Bu amaçla, 9-bromfenantren (15), farklı çözücü ortamlarında (CH2Cl2, CCl4 veya CH3CN) farklı derişimlerde bromun (Br2) değişik eşdeğer miktarları (1, 2, 3, 4, 5 ve 10 eq) ile farklı sıcaklıklarda reaksiyona tabi tutuldu. Bulgular: 9-Bromfenantren'in (15) bromlanması, (i) brom miktarına, (ii) çözücü ve (iii) destek katalizörünün cins ve miktarlarına ve ayrıca süreye bağlı olarak farklı ürün dağılımı (di-, tri-ve tetrabromfenantren karışımı) ile sonuçlandı. Yaklaşık aynı Rf değerlerinden dolayı, bromfenantren izomer karışımından kromatografik yöntemlerle ayırma çabaları sonuç vermedi. Kristallendirme yöntemleri ile 3,9-dibromfenantren (16), 3,9,10-tribromfenantren (17), 1,3,9-tribromfenantren ( 18), 3,6,9,10-tetrabromfenantren (19) bileşikleri düşük verimlerle elde edildi. CH2Cl2 ortamında 5 eşdeğer mol Brom (Br2) ile reaksiyonda yerdeğiştirme ürünlerinin (17, 18 ve 19) yanı sıra heptabromür (20) katılma ürünü de oluştu. CCl4 çözücü ortamındaki bromlamada aşırı brom (5-10 eq) ile reaksiyonlarda daha seçici ürün (başlıca 19) dağılımı gözlendi. İzomer ürünlerin yapılarının aydınlatılmasında bilinen monobromfenantrenlerin (9 ve 15) 1 H-NMR spektrum değerlerinden yararlanıldı. Ayrıca X-ray yapısı çözümlenen 3,9-dibromür ( 16) bileşiğinin 1 H-NMR değerleri diğerlerinin yapısının belirlenmesinde yardımcı oldu. GC-MS incelemeleri ise karışımda bulunan izomer sayısı (di, tri ve tetrabromür adetleri) konusunda bilgi vermektedir. Sonuç: Bu çalışmalarla, fenantren halkasının moleküler brom (Br2) kullanarak ılımlı şartlarda her üç halkanın da seçici olarak doğrudan bromlanabileceği ortaya konmuştur.