24–72 Ay Çocukları olan Ebeveynlerin Sosyo-Demografik Özellikleri ve Rutin Dışı Aşılar Hakkındaki Bilgi Düzeyleri: Doğu-Batı Karşılaştırması

Abstract

Bu çalışmanın amacı 24-72 ay çocukları olan ebeveynlerin sosyodemografik özellikleri ve rutin dışı aşılar hakkındaki bilgi düzeylerini sosyoekonomik açıdan farklı iki bölgede karşılaştırmalı olarak araştırmaktır. Yöntem: 2014 Mayıs-2014 Temmuz tarihleri arasında İstanbul ili Okmeydanı Eğitim ve Araştırma Hastanesine başvuran 149, Bingöl ili Adaklı İlçe Entegre Hastanesine başvuran 151 hasta çocuğun olmak üzere, toplam 300 çocuğun ebeveyni ile yüz yüze anket yöntemi kullanılarak görüşüldü. Bulgular: Ankete katılan toplam 300 katılımcıdan 190'ı(%63) rutin dışı aşılardan haberdar idi. Rutin dışı aşılardan haberdar olanların 75'i (%39) çocuğuna rutin dışı aşı yaptırmasına karşın medya vasıtasıyla rutin dışı aşılardan haberdar olanların 3'ü (%14) çocuğuna rutin dışı aşı yaptırmış idi. Anne eğitim yılının ve aile gelir düzeyinin rutin dışı aşı yaptırma oranını arttırdığı saptanmıştır. Bingöl'de rota virüs aşısı: 25 (%17), hepatit A aşısı: 10 (%7), varicella aşısı: dört (%3) iken İstanbul'da Rota aşısı: 13 (%9), hepatit A aşısı: 31 (%21), varicella aşısı: sekiz (%5) çocuğa uygulanmış idi. Sonuç: Çalışmamızda bölgesel olarak rutin dışı aşı tercihlerinin farklılık gösterdiği izlenmiş olup hepatit A, varicella aşılarının İstanbul'da, rotavirüs aşısının ise Bingöl'de daha fazla uygulandığı saptanmıştır.

Covid-19 Pandemisi Döneminde Aşı Reddinin değerlendirilmesi

“…Gelişmekte olan ve gelişmiş ülkelerde aşıların yaygınlaştırılmasını engelleyen birçok neden bulunmaktadır. Aşı reddindeki öncelikli neden aşılara karşı ön yargılar ve özellikle gelişmekte olan ülkelerde aşı takvimi dışındaki aşıların maliyetleridir (21). Çocukların aşılanma oranlarının istenilen düzeyde olmamasının nedenleri arasında; aşı maliyetinin yüksek olması, bazı aşıların ulusal aşı programında olmaması, mevcut hastalığın önemli sağlık sorunu olarak görülmemesi, aşının sağlanmasındaki güçlükler, ailelerin ya da sağlık çalışanlarının aşılamayı zamanında yapmaması/ yaptırmaması, sağlık personelinin aşı öncesi ve sonrası yeterli eğitim vermemesi, aşı kartı verilmemesi, aşı günü uygulamaları, bilgi eksikliği, ebeveynlerin aşı içeriğiyle ilgili endişelerinin olması gibi nedenler sayılabilir (21).…”

“…Aşı reddindeki öncelikli neden aşılara karşı ön yargılar ve özellikle gelişmekte olan ülkelerde aşı takvimi dışındaki aşıların maliyetleridir (21). Çocukların aşılanma oranlarının istenilen düzeyde olmamasının nedenleri arasında; aşı maliyetinin yüksek olması, bazı aşıların ulusal aşı programında olmaması, mevcut hastalığın önemli sağlık sorunu olarak görülmemesi, aşının sağlanmasındaki güçlükler, ailelerin ya da sağlık çalışanlarının aşılamayı zamanında yapmaması/ yaptırmaması, sağlık personelinin aşı öncesi ve sonrası yeterli eğitim vermemesi, aşı kartı verilmemesi, aşı günü uygulamaları, bilgi eksikliği, ebeveynlerin aşı içeriğiyle ilgili endişelerinin olması gibi nedenler sayılabilir (21). Bununla birlikte ailedeki çocuk sayısı, ebeveynlerin eğitim durumları, ebeveynlerin aşı konusundaki düşünce ve yaklaşımları, ailelerin dini inançları, sosyal güvence varlığı gibi sosyo-demografik özellikler çocukların aşılanma sıklığını etkilediği bilinmektedir (22).…”

0-5 Yaş Çocuklarda Rotavirüs Sıklığı ve Anne-Babaların Rotavirüse Yönelik Bilgi Düzeyleri ve Uygulamaları

“…Anne-babaların, %27.7'sinin rotavirüs aşısını yaptırdığı görülmektedir. Yapılan çalışmalarda rotavirüs aşısı yaptırma oranının düşük olduğu görülmüştür (20,21,22). Bülbül ve arkadaşları (2013) çalışmalarında rotavirüs aşısı yaptırma oranını %.007 (n=8) olarak tespit etmişlerdir.…”

“…Üniversite mezunu olan annelerin (%84.7) rotavirüs hastalığını, (%78.6) rotavirüs aşısını bilme ve (%56.1) rotavirüs aşısını yaptırma oranları diğer öğrenim grubundaki annelerden (24,25), çocukların aşılanma durumları (21) arasında anlamlı farklılık olduğu belirlenmiştir. Genel olarak, çocukların aşılanma oranlarına yönelik yapılan çalışmalarda annelerin düşük eğitim düzeyinin aşılanmayı olumsuz etkilediği gösterilmiştir (21,(24)(25)(26)(27)(28). Annelerin eğitim durumu yükseldikçe rotavirüs enfeksiyonunu, rotavirüs aşısını bilme ve rotavirüs aşısını yaptırma oranlarındaki artış literatür ile uyumlu ve bekledik bir sonuçtur.…”

Anne Babaların Çocukluk Dönemi Aşılarına Yönelik Bilgi ve Uygulamalarının Değerlendirilmesi

“…(13). Yapılan çalışmalarda da benzer şekilde aşılar konusunda en önemli ve doğru bilgilendirme kaynağının sağlık personeli olduğu saptanmıştır (14)(15)(16)(17).…”