Fatigue is a very common symptom in MS, sometimes associated with sleep disorders, depressive symptoms or anxiety. The treatable causes of fatigue in MS such as sleep and mood disturbances should be identified and treated.

213 www.journals.viamedica.pl/neurologia_neurochirurgia_polska Agata Czarnowska et al., SARS-CoV-2 infection in MS patients treated with disease-modifying therapies

lethal and highly pathogenic coronavirus known as SARS -CoV -2 has been reported in China. 5 The first cases of the new coronavirus infection were observed in Wuhan City, Hubei Province, China, in December 2019. Furthermore, a cluster of cases with a clinical presentation of viral pneumonia was also noted. 6 The assessment of the lower respiratory tract samples confirmed the presence of the novel coronavirus, which was contagious among humans. Terms such as "Wuhan coronavirus" or "the new coronavirus" (2019 -nCoV) were commonly used until January 2020. The official name, ie, SARS -CoV -2, which was based on taxonomic designation, appeared on February 11, 2020. At the same time, World Health Organization termed the disease "COVID -19." 7 The recent pneumonia outbreak was associated with a large animal and seafood market. However, the investigations are ongoing Introduction Coronaviruses represent a large group of positive -strand RNA viruses, genetically classified into 4 major genera, ie, alpha-, beta-, gamma-, and deltacoronaviruses. They mainly cause respiratory and enteric diseases in animals and humans. 1 So far, 6 subtypes of human coronaviruses have been recognized, namely, human coronavirus NL63 (HCoV -NL63), human coronavirus 229E (HCoV -229E), human coronavirus OC43 (HCoV -OC43), human coronavirus HKU1 (HCoV -HKU1), severe acute respiratory syndrome coronavirus (SARS -CoV), and Middle East respiratory syndrome coronavirus (MERS--CoV). 2 Although human coronaviruses were first identified in the 1960s, 3 only the SARS -CoV epidemic in 2003 followed by the MERS -CoV epidemic in 2013 drew the attention of researchers worldwide. 4 While the clinical implications of the MERS -CoV epidemic are still noticeable, another

Cel pracyBól jest jednym z najczęściej zgłaszanych objawów stwardnienia rozsianego (SR). Wpływa na codzienne funkcjonowanie chorych, ogranicza zdolność do pracy, zmniejsza radość życia. Celem pracy była analiza wpływu dolegliwości bólowych na jakość życia oraz występowanie objawów lękowych i depresyjnych u chorych na SR.MetodaBadaniem objęto 144 osoby (110 kobiet i 34 mężczyzn) z rozpoznanym na podstawie kryteriów Mc Donalda (2005) SR. Badanie przeprowadzono na podstawie autorskiej ankiety dotyczącej aktualnych i przebytych dolegliwości bólowych, kwestionariusza EuroQol 5D samooceny jakości życia chorych oraz szpitalnej skali oceny lęku i depresji (HADS).WynikiWśród wszystkich badanych, aktualne dolegliwości bólowe zgłaszało 117 osób (81,3%), natomiast 120 osób (83,3%) deklarowało występowanie dolegliwości bólowych w przeszłości. Aktualnie chorzy zgłaszali: bóle kończyn –79 osób (54,9%), bóle głowy i twarzy –72 (50%), bóle kręgosłupa –72 (50%), bolesne kurcze mięśni –54 (38,6%), ból w gałce ocznej –37 (25,7%), objaw Lhermitte’a –32 (22,2%). Nasilenie objawów lękowych i depresyjnych było istotnie statystycznie wyższe u osób zgłaszających dolegliwości bólowe w porównaniu z chorymi bez tego typu dolegliwości (HADS-L: 8,0±4,3 vs 5,1±4,3; p<0,01; HADS-D: 6,0±4,2 vs 3,4±3,7; p<0,01), zaś jakość życia była istotnie niższa (EQ 5D: 8,1±1,9 vs 6,3±1,4; p<0,0001). Stwierdzono związek pomiędzy występowaniem bólu a płcią (p<0,01), wiekiem (p<0,05), stopniem niesprawności (p<0,05), wykształceniem (p<0,001) i pracą zawodową (p<0,01).WnioskiBól u chorych na SR wiąże się z wyższym nasileniem objawów lęku i depresji oraz niższą jakością życia. Płeć żeńska, starszy wiek, niższe wykształcenie, większa niesprawność oraz brak pracy zawodowej predysponują do występowania dolegliwości bólowych u chorych na SR.