The impact of physical activity on the level of chromosome aberrations

Abstract

SažetakTokom života ljudi su konstantno izloženi hemikalijama i agensima iz egzogenih i endogenih izvora koji putem reakcije sa molekulom DNA mogu dovesti do oštećenja genoma i genomske nestabilnosti. Formiranje mikronukleusa predstavlja posledicu nastalih hromozomskih aberacija uzrokovanih dejstvom različitih genetskih i sredinskih faktora. Mikronukleusi su citoplazmatske hromatinske mase sa izgledom malih jedara i mogu poticati od celih hromozoma ili od delova hromozoma. Mikronukleus test (MN test) se koristi za detekciju genotoksičnog efekta različitih hemijskih, fizičkih i bioloških mutagena kao i test za određivanje hromozomske nestabilnosti u različitim tipovima ćelija.Frekvenca mikronukleusa je direktno proporcionalna stepenu hromozomskih aberacija. Dokazano je da oštećenje genoma može nastati kao posledica sredinske izloženosti genotoksinima i medicinskim procedurama, usled deficijencije mikronutricijenata i pod uticajem različitih životnih navika i genetskih faktora. Nebalansirana ishrana, nedostatak fizičkog vežbanja, nedovoljno sna i prekovremeni rad doprinose statistički značajno povećanoj frekvenci mikronukleusa. Takođe je pokazano da naporno vežbanje dovodi do oštećenja DNK, što rezultira formiranjem mikronukleusa. S obzirom na to da profesionalni sportisti sprovode visoko intenzive fizičke treninge, ova populacija spada u rizičnu grupu za nastanak genomske nestabilnosti i karcinogenezu. Zdrav način života, optimalni unos antioksidanasa i redovna umerena fizička aktivnost značajno redukuju frekvencu mikronukleusa, odnosno doprinose stabilnosti genoma. Ključne reči: hromozomske aberacije, mikronukleus, MN test, fizičko vežbanje THE IMPACT OF PHYSICAL ACTIVITY ON THE LEVEL OF CHROMOSOME ABERRATIONS AbstractDuring the lifetime, people are constantly exposed to the chemicals and agents of exogenic and endogenic sources, which through reaction with a molecule of DNA can cause the damage of genomes and their instability. The formation of micronuclei is a consequence of chromosomal aberrations caused by the influence of different genetic and environmental factors. Micronuclei are cytoplasmic chromatin masses that look like small nuclei and can originate from whole or parts of chromosomes. Micronucleus test ( MN test ) is used to detect genotoxic effects of various chemical , physical or biological mutagens, as well as the test for determination of chromosomal instability in a U D C : 7 9 6 : 5 7 5 . 2 2 4 . 2 3 D O I : 1 0 . 5 9 3 7 / t i m s a c t 9 -6 0 1 7 P R E G L E D N I Č L A N A K 2015. Fakultet za sport i turizam, Novi Sad, TIMS Acta 9, 49-61