Radyoterapi ve kemoterapi görmüş hastanın diş üstü protezle rehabilitasyonu: olgu bildirimi

Abstract

ÖZETTANITIM: Bu olgu bildiriminin amacı radyoterapi ve kemoterapi görmüş hastalarda kaybedilen fonksiyon, fonasyon ve estetiğin diş üstü protez uygulaması ile yeniden kazandırılmasıdır.OLGU BİLDİRİMİ: Nazofarenks kanseri nedeniyle radyoterapi ve kemoterapi görmüş 52 yaşındaki erkek hasta, kaybedilen dişlerinin rehabilitasyonu amacıyla kliniğimize baş-vurdu. Mevcut dişlere (13, 23, 27, 33, 43 no'lu dişler) endodontik tedavi yapıldıktan sonra hastaya diş eksikliklerinin giderilmesi amacıyla diş üstü tam protez yapıldı. Özet olarak, diş preparasyonu sonrası döküm post uygulaması için hazırlanan kanalın ölçüsü alındı. İlk aşamada birincil başlıkla birlikte post yapı tek parça halinde hazır-landı, simante edilen birincil başlığa uygun dökümü yapı-lan ikincil başlık iskelete lehimlendi, provalar tamamlandıktan sonra protez hastaya teslim edildi. İki yıl-lık klinik takip sonucunda herhangi bir komplikasyona rastlanmadı (diş veya protez kırılması, ağrı, eklem problemi, fonasyon eksikliği, vs). Protezin retansiyon ve stabilitesinin iyi olduğu saptandı. Protez, hasta memnuniyeti açısından da olumlu sonuç sağladı. GİRİŞBaş-boyun kanserlerinden ayrı olarak sınıflandırılan nazofarenks kanserlerinin yaklaşık %70'i metastaz yapmadan lokalize kalır. Bu tip tümörler, güneydoğu Asya gibi endemik bölgelerin dışında, 1/100.000'den daha az oranda görülür.1 Faz I ve faz II olan hastalar yalnız yük-sek kür oranına sahip radyoterapi ile tedavi edilebilirken uzak metastazı olanlarda prognoz kötüdür.1 Faz III'te hastalara başlangıç tedavisine ek olarak kemoterapi ve radyoterapi birlikte uygulanır. 1,2Radyasyon, kemik ve yumuşak dokuda akut ve kronik ağız içi komplikasyonlara neden olabilir.2 Ağız ortamında ve çevresindeki tükürük bezleri, mukozal membran, çene kemikleri ve kaslar radyasyondan doğ-rudan etkilenen dokulardır. Bu etkiler radyasyon bölge-sine uzaklık ve yüksek doza bağlı olarak değişkenlik gösterir.2,3 Tükürük bezlerinin seröz hücreleri radyasyonla ilk hasara uğrayan hücrelerdir. Bu hücreleri sıra-sıyla muköz ve boşaltım kanalı hücreleri izler.3 Tükürük üretimi, parotis bölgesine 10-15 Gy radyasyon dozu uygulama sonrasında azalmaya başlar, 40-50 Gy ve daha yüksek radyasyon dozu geri-dönüşümsüz ve kalıcı kserostomiaya (kuru ağız) neden olur. Kserostomia, radyoterapinin yaygın ve en belirgin yan etkilerdendir. 3,4 Parotis bezlerinin fonksiyon devamlılığını sağlayabil-mesi için önerilen doz 25-30 Gy'dir.5 Radyoterapinin uygulanmasından sonra tükürük yapısındaki ilk değişim serum amilaz miktarında artmadır. Tedavinin 2. ve 3. haftasında tükürük miktarı azalır, koyu kıvamlı bir hale gelir ve rengi koyulaşır. Dördüncü haftada ise tükürük miktarı iyice azalır, tükürük bezlerinde kalıcı hasar gö-rülür ve kollajen sentezinde azalmaya bağlı olarak tü-kürük bezlerinde fibrozis ortaya çıkar. 3,6 Tükrüğün miktarı ve viskozitesindeki bu değişimler protezin tutuculuğunu da etkilemektedir.Radyoterapi görmüş hastalara ne zaman protez yapılacağı tartışmalı bir konudur. Bazı uzmanlar hiç protez yapılmamasını savunurken, bazı uzmanlar en az 1...