Dövi̇z Kuru Geti̇ri̇ Ve Volati̇li̇tesi̇nde Uzun Hafiza Testi̇: 2008 Küresel Fi̇nans Kri̇zi̇ne İli̇şki̇n Bi̇r Araştirma

Abstract

Bu çalışma Türkiye döviz piyasasında işlem gören Amerikan Doları/Türk Lirası, Euro/Türk Lirası ve Pound/Türk Lirası döviz kurlarının 02.01.2002 ile 31.12.2019 tarihleri arasındaki günlük kapanış fiyatlarını kullanarak getiri ve volatilite serilerinde uzun hafızanın varlığını test etmek amacıyla yapılmaktadır. Yapılan analizlerde, getiride sadece Euro getiri serisi için kriz öncesi dönemde uzun hafızanın olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bütün döviz kurlarında tüm veri seti için volatilitede uzun hafızanın olduğu tespit edilmiştir. Amerikan Doları getiri serisi için kriz dönemi ve kriz sonrası dönemde, Euro getiri serisi için de kriz öncesi dönemde getiri ve volatilitede ikili uzun hafızanın var olduğu belirlenmiştir. FIAPARCH modelinde asimetri parametresi olan γ, tüm veri seti için anlamlı ve negatif değerde bulunmuştur. Bu, pozitif bilgi şoklarının negatif bilgi şoklarına göre volatilite üzerinde daha baskın olduğu yani daha fazla oynaklığa neden olduğunu ifade etmektedir. Ayrıca Riske Maruz Değer Analizi sonucunda, tüm döviz kurları için ARFIMA-FIAPARCH modeli en uygun VaR modeli olarak bulunmuştur.

Türki̇ye Dövi̇z Pi̇yasasi Etki̇nli̇ği̇ni̇n Test Edi̇lmesi̇

“…Sivarajasingham & Mustafa (2019), volatilitede uzun hafıza varlığına ulaşırken getiride uzun hafıza varlığına ulaşamamışlardır. Türkiye'de yapılan çalışmalara da Özdemir (2004), Alptekin (2007), Berke, Özcan & Dizdarlar (2014), Emeç & Özdemir (2014), Kaya & Çelik (2018), Özkan (2020), Güneş & Kaya (2021), Özkan (2021) örnek verilebilir. Özkan (2021), Brezilya ve Güney Afrika döviz piyasalarının Türkiye, Çin, Rusya ve Hindistan döviz piyasalarına oranla daha fazla zayıf formda etkin olduğunu tespit etmiştir.…”

“…Kumar (2014), Hint rupisi / Amerikan doları döviz kurunun ARFIMA-FIGARCH ve ARFIMA-FIAPARCH modellerini kullandığı çalışmada ikili uzun hafıza davranışı sergilediğini belirlemiştir. Chkili, Aloui & Nguyen (2012), Klein, Thu & Walther (2016) ve Güneş & Kaya (2021), araştırdıkları döviz kurlarının volatilitesinde hem asimetri hem de uzun hafıza özelliğini tespit etmişlerdir. Ayrıca asimetrik model olan FIAPARCH modelinin, finansal zaman serilerinin koşullu varyansını modellemede en uygun model olduğunu ortaya koymuşlardır.…”

“…Analiz edilen tüm döviz kurlarının volatilitesinde uzun hafızanın olduğu, "d" parametre değerinin anlamlı çıkmasından tespit edilmiştir. Chkili, Aloui & Nguyen (2012), Klein, Thu & Walther (2016) ve Güneş & Kaya (2021), tarafından yapılan çalışmalar ile benzer sonuçların olduğunu göstermektedir. d parametre değeri USD / TL, Euro / TL, Pound / TL ve Ruble / TL döviz kurlarında 0.50 değerinin altında çıkmıştır.…”