De slimme stad

Abstract

Ontstaan van de slimme stadHet idee van een slimme stad heeft een lange geschiedenis en komt voort uit verschillende stedelijke trends. Wanneer het idee precies is ontstaan is onduidelijk, want er is geen overeenstemming over de concrete oorsprong van het containerbegrip. Het promoten van technologieën en initiatieven om de stad slimmer te maken, is in steden wereldwijd op verschillende manieren van de grond gekomen, waardoor het moeilijk is een eenduidig startpunt te geven.De term 'smart' is groot geworden dankzij invloedrijke informatieen communicatie technologie, (ICT-) bedrijven, waaronder IBM, Cisco en Siemens, en is daarna opgepikt door vele andere kleinere organisaties en overheden. Het originele Engelstalige concept, smart city, werd een goed klinkende marketingslogan voor een groot aantal verschillende, al veel gebruikte, concepten als de digitale stad en de netwerkstad. Inmiddels is de term gemeengoed in stedelijk beleid en worden wereldwijd slimme projecten opgezet. In Nederland en België lijkt de term smart ook ingeburgerd, hoewel de Nederlandstalige versie slimme stad ook regelmatig gehoord wordt. In dit themanummer worden de begrippen ook door elkaar gebruikt, naargelang de voorkeur van de desbetreffende auteurs. De steeds grotere rol voor technologie in de stad, perioden van bevolkingsgroei en bijbehorende stedelijke groei kunnen gezien worden als voorbeelden van trends waaruit het idee van een slimme stad is ontstaan.De eenentwintigste eeuw brengt nieuwe kansen en uitdagingen voor steden en haar bewoners. De wereldwijde urbanisatie zet door, waardoor steeds meer mensen in steden wonen. De druk op ruimte en voorzieningen neemt toe wat een effect kan hebben op de leefbaarheid van steden voor haar bewoners.Het lijkt wel alsof iedere stad zich anno 2017 wil promoten als smart. Overheden, bedrijven en ook burgers gaan samen aan de slag met digitale meetinstrumenten en sensoren om enorme hoeveelheden data te genereren ten gunste van stedelijk beleid. 'Meten is weten' lijkt het nieuwe devies. En meer informatie is ook nodig, aangezien steeds meer mensen in de stad wonen, en gezondheid en welzijn afhankelijk zijn van de kwaliteit van de leefomgeving (zie ook het AGORA nummer De Gezonde Stad uit 2016). Waar van oudsher instituten als het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu in Nederland en de Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu in België metingen uitvoeren en deze informatie omzetten in beleid, zijn de burgers nu ook zelf aan zet. In steeds meer steden lopen projecten waarbij de burger wordt ingezet om de kwaliteit van de leefomgeving te meten, bijvoorbeeld met behulp van kleine meetkastjes in de eigen achtertuin waarmee de luchtkwaliteit in kaart gebracht kan worden. Een toenemend aantal sensoren in de stad houdt bij wanneer de ondergrondse vuilcontainer vol is, leidt je naar een vrije parkeerplaats in het stadscentrum en registreert waar de meeste mensen in de binnenstad lopen en hoe daar op geanticipeerd kan worden met verlichting en slimme be...