Öz Bu çalışma, çeltik tarlalarında değişik baklagil yem bitkilerinin kışlık ara ürün olarak yetiştirilme imkânlarını belirlenmesi amacıyla, 2008-2012 yılları arasında Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsünün Gelemen'deki deneme tarlasında yürütülmüştür. Çalışmada Karadeniz çeltik çeşidi ve kışlık ara ürün bitkileri olarak baklagil yem bitkilerinden Tüylü fiğ (Efes-79) (Vicia villosa), adi fiğ (Albayrak) (Vicia sativa), macar fiğ (Tarm beyazı-98) (Vicia pannonica) ve yem bezelyesi (P.98) (Pisum sativum subsp. arvense (L.) Asch) kullanılmıştır. Baklagil yem bitkileri, Fahrettinbey arpa çeşidi ile karıştırılarak ekilmiştir. Çalışma sonucunda, çeltik tarlalarında kontrollu sulama yapılan alanlarda, öncelikle macar fiğ ve diğer fiğlerin kışlık ara ürün olarak rahatlıkla yetiştirilebileceği görülmüştür.
Urja, Top 76-6, Theis) çeşidinin bazı tarımsal ve teknolojik özelliklerinin belirlenmesi amacıyla yürütülmüştür. Deneme tesadüf blokları deneme desenine göre dört tekerrürlü olarak kurulmuş, parseller sıra arası 70 cm, sıra üzeri 20 cm olacak şekilde beş sıralı olarak düzenlenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre; çeşitlerin ana sap çapları 22.53-28.83 mm, yeşil ot verimi dekara 10 633-16 172 kg arasında, yapraksız sap verimi dekara 9 117-13 413 kg arasında değişmiştir. Teknolojik özelliklerden, kuru madde oranı %19.1-26.1, özsu verimi, şeker verimi ve biyoetanol verimi sırasıyla 3 658-5 163 l da -1 , 394-928 kg da-1 ve 160-237 l da -1 arasında değişmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, tatlı sorgum çeşitlerinin farklı kullanılması amaçlandığında; yeşil ot verimi, özsu verimi, şeker verimi yönünden Urja, biyoetanol verimi bakımından ise M81 E çeşidi tavsiye edilen çeşitler olmuşlardır.
Bu çalışmada, Şanlıurfa ekolojik şartlarında 2. ürün olarak yetiştirilen tatlı sorgum (Sorghum Bicolor var. saccharatum (L.) Mohlenbr.) genotiplerinin saplarının özsuyu alındıktan sonraya geriye kalan küspesinden elde edilen peletlerin bazı fiziksel özellikleri saptanmıştır. Çalışmada, hasat edilen bitkilerin sapları sıkılarak suyu alındıktan sonra geriye kalan küspe kurutularak pelet yapılmıştır. Elde edilen peletlerde, pelet kalitesini etkileyen nem içeriği, dayanıklılık direnci, yığın yoğunluğu, parça yoğunluğu, sertlik ve nem alma direnci gibi fiziksel özellikler belirlenmiştir. Çalışmanın iki yıllık ortalama sonuçlarına göre, nem içeriğinin % 3.44-9.48, dayanıklılık direncinin % 94.6-98.9, yığın yoğunluğunun 488-724 kg m-3, parça yoğunluğunun 1039-1305 kg m-3 ve nem alma direncinin % 9.98-16.60 değerleri arasında değiştiği belirlenmiştir. Sertlik direnci ise, genotiplere göre farklılık göstermiş olup 2016 yılında ortalama 3770 N, 2017 yılında ise ortalama 1908 N olarak belirlenmiştir. Elde edilen verilere bakıldığında, tatlı sorgum küspesinden yapılan peletler, ortam koşullarından etkilenmeyen, taşınması ve depolaması kolay yenilenebilir bir enerji kaynağı olarak değerlendirilebilir.
Tatlı sorgum, şeker oranı, biyokütle verimi yüksek olan, fazla su ihtiyacı bulunmayan ve sıcak koşullarda yetişen bir C4 bitkisidir. Yem bitkisi olarak yetiştirilen tatlı sorgumun, şeker içeriğinin çok yüksek olması bitkinin, biyoetanol üretimde kullanılmasını ön plana çıkarmıştır. Etanol elde etmek için özsuyu alınan tatlı sorgum sapları (posası), endüstride farklı alanlarda değerlendirilmektedir. Bu çalışmada, 21 farklı tatlı sorgum (Sorghum bicolor var. saccharatum (L.) Mohlenbr.) genotipi materyal olarak kullanılmış ve özsuyu alınmış bitki saplarının biyopelet olarak kullanılabilirliği araştırılmıştır. Özsuyu alınmış tatlı sorgum sapları %10-15 nem içeriğine kadar kurutulup öğütüldükten sonra pelet haline getirilmiştir. Elde edilen peletlerin ısıl değeri, kül miktarı ve baca gazı emisyon (O2, CO2, CO, NO, NOx ve SO2 ) değerleri belirlenmiştir. Araştırmanın iki yıllık ortalamalarına göre ısıl değerin 4239-4361 cal/g, kül içeriğinin %4.23-5.88, baca gazı emisyon değerlerinin O2 %13.6-17.3, CO2 %3.5-7.1, CO 459-1211 ppm, NO 85-152 ppm, NOx 89-160 ppm ve SO2 0-2 ppm arasında değiştiği gözlenmiştir. Sonuç olarak belirlenen standartlara göre A ve B sınıfı peletlerin ısıl değerinin 3463 cal/g ve üzerinde olması gerektiği, çalışmamızda her iki yılda da elde edilen peletlerin ısıl değeri standartta belirtilen değerin çok üstünde olduğu için ısıl değer bakımından A sınıfı kalitede oldukları saptanmıştır. Tatlı sorgum saplarının pelet olarak değerlendirildiğinde kömüre alternatif, temiz, çevreci ve yenilenebilir bir enerji kaynağı olabileceği görülmektedir. Araştırmanın iki yıllık ortalamalarına göre ısıl değerin 4239-4361 cal/g, kül içeriğinin %4.23-5.88, baca gazı emisyon değerlerinin O2 %13.6-17.3, CO2 %3.5-7.1, CO 459-1211 ppm, NO 85-152 ppm, NOx 89-160 ppm ve SO2 0-2 ppm arasında değiştiği gözlenmiştir. Sonuç olarak belirlenen standartlara göre A ve B sınıfı peletlerin ısıl değerinin 3463 cal/g ve üzerinde olması gerektiği, çalışmamızda her iki yılda da elde edilen peletlerin ısıl değeri standartta belirtilen değerin çok üstünde olduğu için ısıl değer bakımından A sınıfı kalitede oldukları saptanmıştır. Tatlı sorgum saplarının pelet olarak değerlendirildiğinde kömüre alternatif, temiz, çevreci ve yenilenebilir bir enerji kaynağı olabileceği görülmektedir.
Bu çalışma ile 21 farklı tatlı sorgum (Sorghum bicolor var. saccharatum (L.) Mohlenbr.) genotipine ait sapların pelet olarak kullanılabilme potansiyellerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Tarla denemeleri, Şanlıurfa İli’nde ikinci ürün koşullarında tesadüf blokları deneme desenine göre dört tekerrürlü olarak 2016 ve 2017 yıllarında yürütülmüştür. Araştırmada, hasat edilen bitkilerin sapları sıkılarak özsuları alındıktan sonra geriye kalan bitki saplarında (posa) katı biyoyakıt (pelet) elde edilmiştir. Peletlerin ısıl değeri (cal/g), kül miktarı (%) ve baca gazı emisyon (O, CO, CO2 NO2, NOx ve SO2 ) değerleri belirlenmiştir. Araştırmada, genotiplere göre değişkenlik göstermekle birlikte elde edilen peletlerin ısıl değerlerinin 4228-4357 cal/g arasında, kül içeriklerinin % 3,41-4,63 arasında değiştiği ve standartlara uygun değerler elde edilmiştir. Baca gazı emisyon değerlerinden; O2 içeriğinin %13,1-17,4 arasında, CO2 içeriğinin %3,4-7,6 arasında, CO içeriğinin 287-1552 ppm arasında, NO içeriğinin 46-149 ppm arasında, NOX içeriğinin 48-156 ppm arasında olduğu tespit edilmiştir. SO2 içeriği, kullanılan baca gazı ölçüm cihazı ile ölçülemeyecek kadar az bulunmuştur. Sonuç olarak elde edilen veriler incelendiğinde, tatlı sorgum saplarından elde edilen peletlerin ısıl değeri ve kül miktarı standartlara uygun olduğu ve temiz, çevre dostu, kömüre alternatif bir yenilenebilir bir enerji kaynağı olabileceği belirlenmiştir. Araştırmanın iki yıllık ortalamalarına göre peletlerde yapılan analizler sonucunda, genotiplere göre değişmekle birlikte, ısıl değerin 4228 ile 4357 cal/g arasında, kül içeriği %3.41 ile 4.63 arasında değiştiği ve standartlara uygun olduğu görülmüştür. Baca gazı emisyon değerleri yönüyle, O2 içeriği %13.1-17.4 arasında, CO2 içeriği %3.4-7.6 arasında, CO içeriği 287-1552 ppm arasında, NO içeriği 46-149 ppm arasında, NOX içeriği 48-156 ppm arasında olup SO2 içeriği yok denecek kadar az bulunmuştur. Sonuç olarak elde edilen veriler incelendiğinde, tatlı sorgum saplarından elde edilen peletlerin ısıl değer ve kül oranı yönüyle standartlara uygun olduğu ve kömür yerine kullanılabilen, temiz, çevre dostu ve yenilenebilir bir enerji kaynağı olabileceği görülmüştür.
scite is a Brooklyn-based organization that helps researchers better discover and understand research articles through Smart Citations–citations that display the context of the citation and describe whether the article provides supporting or contrasting evidence. scite is used by students and researchers from around the world and is funded in part by the National Science Foundation and the National Institute on Drug Abuse of the National Institutes of Health.
hi@scite.ai
10624 S. Eastern Ave., Ste. A-614
Henderson, NV 89052, USA
Copyright © 2024 scite LLC. All rights reserved.
Made with 💙 for researchers
Part of the Research Solutions Family.